Twoje IKE potrafi więcej, niż myślisz. 5 zaskakujących faktów o oszczędzaniu na emeryturę.

Twoje IKE potrafi więcej, niż myślisz. 5 zaskakujących faktów o oszczędzaniu na emeryturę.

Myśl o finansowym zabezpieczeniu na emeryturę spędza sen z powiek wielu Polakom. W gąszczu zmieniających się przepisów i niepewności co do przyszłości systemu publicznego, budowanie prywatnego kapitału staje się nie tyle opcją, co koniecznością. Jednym z najpopularniejszych narzędzi w tym procesie jest Indywidualne Konto Emerytalne, czyli IKE.

Choć nazwa IKE jest powszechnie znana, pełen potencjał tego rozwiązania często pozostaje nieodkryty. Wielu oszczędzających postrzega je jako rodzaj zablokowanej lokaty, nie zdając sobie sprawy z jego elastyczności, siły inwestycyjnej i gwarancji bezpieczeństwa. Prawda jest taka, że IKE to znacznie więcej niż prosty produkt oszczędnościowy. Poniżej przedstawiamy pięć faktów, które mogą fundamentalnie zmienić Twoje postrzeganie tego narzędzia i pokazać, jak świadomie wykorzystać je do budowy solidnej finansowej przyszłości.

1. To Twoje prywatne pieniądze. Z gwarancją ustawy.

Dla wielu Polaków historia środków zgromadzonych na IKE zaczęła się wraz z reformą Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE). To właśnie wtedy znacząca część pieniędzy z OFE została przeniesiona na nowo utworzone, prywatne konta emerytalne. Warto jednak pamiętać o kluczowej, fundamentalnej zasadzie, która odróżnia IKE od innych elementów systemu emerytalnego.

Zgodnie z ustawą, wszystkie środki – zarówno te przetransferowane z OFE, jak i każda kolejna złotówka wpłacona przez Ciebie – stanowią Twoją prywatną własność. W obliczu historycznych zmian w systemie emerytalnym, ustawodawca wprowadził jednoznaczny zapis gwarantujący nienaruszalność tych oszczędności. Jak podkreślał ówczesny minister inwestycji i rozwoju, Jerzy Kwieciński:

W projekcie ustawy zapisaliśmy wprost, że środki zgromadzone na IKE będą prywatną własnością oszczędzającego i nie będą mogły stanowić przedmiotu transferu do budżetu państwa.

Ta ustawowa gwarancja ma kluczowe znaczenie dla budowania zaufania do długoterminowego oszczędzania. Daje pewność, że gromadzony przez lata kapitał należy wyłącznie do Ciebie. Co więcej, ta prywatna własność rozciąga się również na Twoich spadkobierców, którzy dziedziczą zgromadzone środki bez podatku od spadków i darowizn, co czyni IKE potężnym narzędziem do budowania międzypokoleniowego majątku.

2. To nie lokata, to potężne narzędzie inwestycyjne.

Choć IKE można prowadzić w formie zwykłego konta oszczędnościowego w banku, jego prawdziwa moc ujawnia się, gdy przybiera formę rachunku maklerskiego. Traktowanie IKE wyłącznie jako bezpiecznej „skrytki” to niewykorzystanie jego największego potencjału – możliwości aktywnego pomnażania kapitału.

Prowadząc IKE w domu maklerskim, zyskujesz dostęp do szerokiego spektrum instrumentów finansowych. Możesz inwestować w akcje i fundusze typu ETF nie tylko z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, ale również z rynków zagranicznych. To pozwala na budowanie zdywersyfikowanego, globalnego portfela inwestycyjnego, dostosowanego do Twojej strategii i apetytu na ryzyko.

Statystyki jednoznacznie pokazują, że Polacy coraz chętniej korzystają z tej możliwości. Według danych KNF, na koniec pierwszej połowy 2024 roku rachunki maklerskie stanowiły aż 43,7% wszystkich aktywów zgromadzonych na IKE w Polsce. Jeszcze pięć lat temu mało kto je wybierał, ale w ostatnich latach doszło do prawdziwego przełomu. Co więcej, niedawna rewolucja cenowa na rynku sprawiła, że budowanie takiego portfela stało się tańsze niż kiedykolwiek wcześniej. Oznacza to, że możesz czerpać korzyści ze wzrostu światowych gospodarek, a po osiągnięciu wieku emerytalnego wypłacić całość zysków bez konieczności płacenia 19% podatku od zysków kapitałowych, znanego jako „podatek Belki”.

3. Nie jesteś przywiązany do jednej instytucji. Możesz (i powinieneś) przenieść swoje IKE.

Jedną z najpotężniejszych, a jednocześnie mało znanych cech IKE, jest pełna swoboda w wyborze instytucji finansowej, która je prowadzi. Nie jesteś skazany na współpracę z jedną firmą aż do emerytury. Jeśli warunki oferowane przez Twój bank, TFI czy dom maklerski przestały być atrakcyjne, możesz przenieść całość zgromadzonych środków do innego podmiotu.

Proces ten nosi nazwę „wypłaty transferowej” i jest co do zasady bezpłatny (z jednym wyjątkiem, o którym w punkcie 5), a cała operacja powinna zostać zrealizowana w ciągu 14 dni. Ważne, by nie mylić „wypłaty transferowej”, która jest bezpodatkowym przeniesieniem środków do innej instytucji, z „zwrotem”, czyli całkowitym wycofaniem kapitału przed emeryturą, co zawsze wiąże się z podatkiem. Dzięki transferowi, jeśli nie jesteś zadowolony z wysokości opłat, dostępnych opcji inwestycyjnych czy jakości platformy, możesz bez utraty korzyści podatkowych przenieść swoje IKE do konkurencji.

W ostatnim czasie na rynku domów maklerskich rozgorzała prawdziwa „wojna cenowa”, w ramach której niektóre instytucje oferują handel funduszami ETF na kontach IKE całkowicie bez prowizji. To idealny moment, aby porównać oferty i wybrać tę, która najlepiej odpowiada Twoim potrzebom. Ta funkcja zmienia Cię z pasywnego klienta w aktywnego menedżera swoich finansów emerytalnych.

4. Elastyczność, o której nie miałeś pojęcia: brak obowiązku wpłat i „wyjście awaryjne”.

Wiele osób kojarzy programy oszczędnościowe z rygorystycznym obowiązkiem regularnych wpłat. IKE całkowicie zrywa z tym schematem, oferując zaskakującą elastyczność, która czyni je idealnym narzędziem dla osób o nieregularnych dochodach lub zmiennej sytuacji finansowej.

Po pierwsze, w ramach IKE nie istnieje żaden przymus systematycznych wpłat. Możesz zasilać swoje konto kiedy chcesz i dowolną kwotą, pod warunkiem, że nie przekroczysz rocznego limitu. Limit ten jest co roku aktualizowany i w 2024 roku wynosi 23 472 zł, a w 2025 roku wzrośnie do 26 019 zł. Dla porównania, w 2014 roku limit ten wynosił zaledwie 11 238 zł, co pokazuje, jak rosną możliwości budowania kapitału w ramach IKE. Możesz więc wpłacić całą kwotę jednorazowo, dokonywać mniejszych wpłat co miesiąc, albo zasilić konto tylko wtedy, gdy masz nadwyżkę finansową.

Po drugie, IKE posiada unikalny mechanizm „wyjścia awaryjnego” w postaci „częściowego zwrotu”. W sytuacji nagłej potrzeby finansowej nie musisz likwidować całego konta i tracić wszystkich korzyści podatkowych. Możesz wypłacić tylko część zgromadzonych pieniędzy (dotyczy to jednak tylko dobrowolnych wpłat, a nie środków przetransferowanych z OFE). W takim przypadku zapłacisz 19% podatku Belki jedynie od zysku wypracowanego przez wypłacaną kwotę. To kluczowa różnica w stosunku do „całkowitego zwrotu”, który zamyka konto i zmusza do zapłaty podatku od całości zysków. Pozostałe środki zostają na IKE, dalej pracują i zachowują pełny przywilej zwolnienia z podatku przy wypłacie na emeryturze. Te dwie cechy sprawiają, że IKE jest nie tylko skutecznym narzędziem do budowania kapitału, ale także praktyczną i bezpieczną poduszką finansową.

5. Uważaj na pułapkę: opłata za „ucieczkę” w pierwszym roku.

Mimo ogromnej elastyczności IKE, istnieje jeden ważny szczegół, o którym należy pamiętać, szczególnie na samym początku oszczędzania. Instytucje finansowe mają ustawowe prawo do pobrania specjalnej opłaty, jeśli zdecydujesz się na całkowite wycofanie środków (zwrot) lub przeniesienie ich do innej firmy (wypłata transferowa) w ciągu pierwszych 12 miesięcy od zawarcia umowy.

Ta tzw. „opłata likwidacyjna” to rodzaj zabezpieczenia dla instytucji, która poniosła koszty związane z otwarciem i obsługą Twojego konta. Co istotne, prawo nie określa jej maksymalnej wysokości. Zdarza się, że niektóre instytucje pobierają ją w wysokości nawet 50% wartości wycofywanych środków.

Nie jest to jednak powód, by rezygnować z IKE. To kluczowa informacja, którą należy sprawdzić w tabeli opłat i prowizji przed podpisaniem umowy. Wiedząc o istnieniu tej opłaty, możesz świadomie zaplanować swoje pierwsze 12 miesięcy oszczędzania i uniknąć kosztownych niespodzianek, jeśli Twoje plany finansowe ulegną zmianie.

Zakończenie

Jak widać, Indywidualne Konto Emerytalne to znacznie więcej niż sugeruje jego prosta nazwa. To prywatne, chronione ustawą pieniądze, potężne narzędzie inwestycyjne z dostępem do globalnych rynków, a także niezwykle elastyczny produkt, który można przenosić i z którego można częściowo wypłacać środki w razie potrzeby.

Świadome wykorzystanie tych cech pozwala przekształcić IKE w prawdziwy fundament długoterminowego planu finansowego, dostosowany do Twoich indywidualnych potrzeb i możliwości.

Twoje IKE to nie pasywna lokata, lecz aktywne narzędzie w Twoich rękach. Wiedząc to, jaką podejmiesz pierwszą decyzję, by w pełni wykorzystać jego potencjał?